Sofra
Toplumumuzda sofra adabı, sofra kültürü ve sofra düzeni oldukça önemli bir konulardır. Bu kadar zengin bir mutfağa sahip olan toplumun kendine özgü bir sofra kültürü geliştirmesi kaçınılmaz olmuştur. Nesiller boyu sürerek günümüze ulaşan sofra kültürümüz ufak erozyonlara uğrasada özünü korumayı başarmıştır.
Türk aile yapısında “sofra” aile içi en önemli aktivitelerden biridir.Sofranın hazırlanması, yemeğin servis edilmesi, yenmesi, sofradan kalkılması ve sofranın toplanması hep belli kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Sofranın hazırlanması sırasında evin hanımı ve varsa yardım on ayardım edecek pozisyondaki aile fertlerine görev düşmektedir.
Sofra kurulduktan sonra herkes sofraya davet edilir, eller yıkanır ve tüm aile sofrada bir araya gelir. Aile resisi sofranın en başında oturur, gerekmedikçe sofrada ilgisiz ve lüzumsuz konular konuşulmaz. Tabaklara yenilebilecek kadar yemek alınır ve tabaklarda yemek artığı bırakmamaya dikkat edilir. Yemeği yapana ve sofrayı hazırlayana teşekkür edilir, verdiği nimetlerden dolayı Allah’a şükredilerek sofradan kalkılır. Bunlar kısaca türk toplumunda bir öğünün sofra serüvenini özetidir.
Sofra düzenine genel olarak göz atacak olursak kahvaltıların çay, peynir, domates, zeytin, yumurta, sucuk gibi besinlerden oluştuğunu ve genelde mutfaklarda yapıldığını görebiliriz. Öğle yemekleri ise iş, okul gibi nedenlerle dışarıda bulunan aile fertlerinden dolayı evdeki kişi sayısına göre mutfakta yada salonda yenilebilmektedir. Akşam yemekleri ailenin buluştuğu ve günün en önemli öğünüdür. Akşam yemekleri genellikle salonda ve hep birlikte yenir. Yemeğe mutlaka çorba ile başlanır ardından ana yemek, salata ve ara yemeklere geçilir, varsa tatlı ile yemeğe son verilir. Yemeğin üzerine içilecek bir kaç bardak çay ise olmazsa olmazlardandır.
Ülkemizde çok farklı yörelerde birbirinden değişik sofra kültürlerine rastlamak mümkündür. Eski Türk toplumlarından bugüne kadar varlığını sürdürmeyi başarmış olan Yörük topluluklarında yemek ağırlıklı olarak yer sofrasında yenirken, büyük şehirlerde yaşayan çekirdek ailelerde yemek mutlaka masada yenmektedir. Yine ailenin yapısına göre bazı ailelerde 3 öğün sofra kurulurken bazı aileler günde sadece 1 kez sofrada bir araya gelebilmektedir.
Yabancı ülkelere bakacak olursak sanayileşmiş ve ekonomik olarak kalkınmış ülkelerde sofra diye bir olayın kalmadığını açıkça görebiliriz, çoğunlukla dışarıda yenilen yemekler ve evde micro dalga fırınlarda ısıtılarak tüketilen dondurulmuş gıdalar bu toplumların ana yemek portresidir. Daha az gelişmiş ülkeler ise çok gelişmiş ülkelere nazaran evde daha fazla yemek hazırlamakta ve bir arada daha fazla yemek yeme aktivitesi paylaşmaktadırlar.
Tabii bir de yoksulluklar, savaşlar içinde mücadele veren çok az gelişmiş ülkelere bakmak lazım, bu ülkelerde bırakın sofra kurup yemek yemeyi insanlar bulabildikleri bir lokma ekmek için kendilerini şanslı saymaktadır. Yoğun iş temposu ve büyük şehirde yaşamanın verdiği zorluklar nedeniyle aile fertlerinin tümü farklı zamanlarda ve farklı mekanlarda yemek ihtiyaçlarını giderdikleri için aile uzun süre aynı sofrada bir araya gelmekte zorlanır hale gelmiştir. Ailecek hep birlikte aynı sofrada yenilen yemekler umuyoruz ki eski bir anı olarak kalmaz hafızalarımızda.